Përkrenarja e Skënderbeut
dhe Shpata e Skënderbeut
Përkrenarja e Skënderbeut dhe shpata e Skënderbeut në Muzeun e Historisë së Artit në Vjenë janë ndër veprat më të spikatura të gjuetisë dhe armaturave perandorake. Përkrenarja dhe shpata janë të lidhura që nga fundi i shekullit të 16-të me Gjergj Kastriotin, i quajtur Skënderbeu (1405-1468). Gjatë shekullit të 20-të janë zhvilluar një sërë mitesh rreth këtyre objekteve. Kjo faqe paraqet informacionin thelbësor për këto pjesë në një formë lehtësisht të arritshme.
Përkrenarja e Skënderbeut
Përkrenarja është një fragment i një helmetë italiane të fundit të shekullit të 15-të. Përreth përkrenares është vendosur një brez bakri, i cili mban mbishkrimin gotik të vonë “Inperatorebt”. Mbishkrimi ndahet nga gjashtë rozeta lulesh.
“Inperator“ (si dhe “Imperator“) është një titull nderi që rrjedh nga latinishtja imperare (të sundosh, të komandosh). Në mesjetë ky titull përdorej kryesisht në lidhje me perandorët dhe mbretërit.
Një kokë dhie prej fletësh bakri të praruar i është vendosur përkrenares si zimir (zbukurim përkrenareje). Sytë e dhisë ndoshta dikur kanë qenë të zbukuruara me xham ose me gur me ngjyrë.
Përkrenarja e Skënderbeut, Gjysma e dytë e shekullit të 15-të, Muzeu i Historisë së Artit në Vjenë, Gjuetia dhe Armatura Perandorake, nr. inventari A 127 © KHM-Museumsverband
Shpata e Skënderbeut
Shpata ka të ngjarë të jetë një punim islam i shekullit të 15-të. Tehu i gjerë ka dy tehë dhe është i rrumbullakosur në fund. Në pjesën e përparme, në bazën e tehut, ka të vendosur një stoli me gjethe të zbukuruara me ar dhe me një medaljon. Ky medaljon shfaq një linjë dekori, e cila imiton formën e karaktereve arabe.
Doreza besohet të jetë një shtesë e shekullit të 16-të. Këllëfi është prej lëkure peshku dhe ka një dekor me vijë të shtypur. Mbishkrimi “Scänderwech” ka ngjyrë të kuqe.
Shpata e Skënderbeut, shekulli i 15-të, Muzeu i Historisë së Artit në Vjenë, Gjuetia dhe Armatura Perandorake, nr. inventari A 550 © KHM-Museumsverband
Shquarja e Skënderbeut gjatë Rilindjes
Gjergj Kastrioti, i quajtur Skënderbeu, udhëhoqi me sukses rezistencën e krishterë kundër sulmeve të Perandorisë Osmane në mesin e shekullit të 15-të në malësitë përreth Krujës (Shqipëri).
Për sukseset e tij në luftën kundër pushtimit ushtarak të sulltanit, gjatë jetës, ai fitoi famë dhe njohje në të gjithë Evropën. Pas vdekjes së tij, bëmat vazhduan të jehonin gjerësisht në biografi dhe portrete.
Kjo famë çoi gjithashtu në përfshirjen e Skënderbeut në fund të shekullit të 16-të në të ashtuquajturën armëtore të heronjve në Kështjellën Ambras në Insbrukut.
Arqiduka Ferdinandi i II-të i Austrisë (1529–1595), vëllai i perandorit Maximiliani i II-të. (1527–1576), mbante në këtë vend një numër të madh armorësh dhe armësh, të cilat kishin qenë zotërimet e sundimtarëve dhe gjeneralëve të famshëm të kohës së tij dhe të kaluarës, si dhe vepra që u atribuoheshin këtyre njerëzve në atë kohë.
Objektet e Skënderbeut në Kalanë e Ambras
Helmeta dhe shpata janë dokumentuar për herë të parë në vitin 1593. Ato përmenden në një inventar që u hartua në atë kohë për koleksionin e Ferdinandit Ii-të në Kështjellën Ambras pranë Innsbruck-ut: “Gjergj Skënderbeu, Përkrenare dhe dy shpata”. Shpata e dytë e përmendur këtu nuk ruhet më.
Disa vite më vonë, në vitin 1596, pjesët përshkruhen më në detaje në inventarin e pasurisë së arkidukës: “Gjergj Skënderbeu, një përkrenare e lëmuar me shkëlqim me një rreth të praruar, mbi të një kokë dhie me brirë dhe dy shpata: njëra në një këllëf lëkure, e cila besohet se është e vërteta për shkak të peshës së saj dhe gjakut ende të dukshëm mbi të, tjetra në një këllëf prej kadifeje, e cila mban edhe me emrin e Skënderbeut.”
Është e paqartë se cila nga dy shpatat e përshkruara këtu mund të barazohet me atë që është ruajtur deri më sot. Mbi shpatën me numër inventari A 550 nuk gjendet asnjë nga gjurmët e gjakut të përmendura në këtë regjistër të inventarit historik.
Paraqitja e parë piktoreske e përkrenares dhe e shpatës ekzistuese mund të gjendet në një portret të Skënderbeut në katalogun e ilustruar të koleksionit të armaturës Ambras e vitit 1601, i ashtuquajturi Armamentarium Heroicum. Në këtë portret, Skënderbeu mban shpatën në dorë. Përkrenarja është e vendosur në tokë përpara tij.
Një tjetër portret i Skënderbeut (pa përkrenare dhe shpatë) ka qenë pjesë e galerisë së portreteve të Ferdinandit II-të në Ambras. Në këtë galeri përfshiheshin disa qindra portrete në përmasa të vogla të burrave dhe grave të famshme të Rilindjes.
1806 nga Ambras në Vjenë
Helmeta dhe shpata mbetën në Kështjellën e Ambras nga fundi i shekullit të 16-të deri në 1806. Ato u sollën në Vjenë me të gjithë koleksionin nga Kështjella e Ambras gjatë kohës së luftërave Napoleonike.
Në vjenë u ekspozuan në Belvederen e poshtme që nga viti 1814. Në 1889 at ato u sollën si pjesë e Koleksioneve të Artit Imperial në Muzeun Historisë së Artit.
Pjesët e Ambras para Ambras
Ekzistojnë shumë supozime përsa i përket supozimeve se ku i ka përvetësuar këto vepra arkiduka Ferdinand rreth viteve 1580/90. Megjithatë, nuk ka mbijetuar asnjë burim për origjinën e këtyre pjesëve, për shembull nga zotërimi i Dukës së Urbinos ose familjes Sforza. Hamendësime për vendndodhjen e përkrenares dhe shpatës në kohët e mëparshme nuk janë të dokumentuara në arkiva, si për shembull shitja nga e veja e Skënderbeut.
Shpata e dytë e Skënderbeut
Dikur u lidh edhe një vepër tjetër nga koleksioni i Vjenës me emrin e Skënderbeut, thika e madhe luftarake (nr. inventari A 145), e cila sot është e ekspozuar në sallën e II-të të Gjuetisë dhe Armaturave Perandorake. Bëhet fjalë për një vepër gjermano-austriake e viteve 1490. Në teh gjenden forma të gdhendura dhe një kryq.
Thika e luftës vjen nga inventari i vjetër i Armatës Perandorake të Vjenës, ku u shfaq në shekullin e 19-të me atribuimin e Skënderbeut. Ashtu si helmeta dhe shpata, përfundoi në Muzeun e Historisë së Artit në Vjenë në fund të shekullit të 19-të.
Thikë e madhe lufte, gjermano-austriake, rreth vitit 1490, Muzeu i Historisë së Artit në Vjenë, Gjuetia dhe Armatura Perandorake, nr. inventari A 145 © KHM-Museumsverband
